Damascus

Ti Damascus Arabiko: دمشق‎ / ALA-LC: Dimashq, Metropolitano nga Arabiko: Dimisheʼ ; kadawyan a naamammoan idiay Siria a kas ti ash-Sham (Arabiko: الشام‎ / ash-Shām) ken, nabirngasan a kas ti Siudad ti Hasmin (Arabiko: مدينة الياسمين‎ / Madīnat al-Yāsmīn), ket isu ti kapitolio ken maikadua a kadakkelan a siudad ti Syria. Daytoy ket kapitolio pay a siudad ti kadagiti 14 a gobernorato. Ken ti pay maipatinayon a maysa kadagiti kadaanan a nagtultuloy a matagtagitao a siudad iti lubong, ti Damascus ket maysa a nangruna a kultural ken relihioso a sentro ti Lebante. Ti siudad ket adda ti nakarkulo a populasion iti 1,711,000 (karkulo ti 2009). Daytoy ket mabirukan idiay abagatan a laud ti Siria, ti Damascus ket isu ti sentro ti dakkel a metropolitano a lugar ti 2.6 a riwriw a tattao (2004). Daytoy heograpiko a naipenpen kadagiti akindaya nga arisadsad ti turod ti Kontra-Lebanon a kabanbantayan nga 80 kilometro (50 mi) iti uneg manipud iti akindaya nga aplaya ti Mediteraneo iti maysa banak a 680 metro (2,230 ft) a kangato ti lessaad ti baybay, ti Damascus ket makasansanay kadagiti namaga bassit a klima gapu ti anniniwan ti tudo a pagtonoyan. Ti Karayan Barada ket agayus idiay uneg ti Damascus. Daytoy ket immuna a natagitao idi maika-2 a milenio SK, daytoy ket napili a kas ti kapitolio ti Umayyad a Kalipato manipud idi 661 aginggana idi 750. Kalpasan ti panagballigi ti Abasid a Dinastia, ti tugaw ti Islamiko a bileg ket naiyalis idiay Baghdad. Ti Damascus ket nakakita kadagiti politika a pannakaapday iti kadagupan ti Abasid a panawen, ngem daytoy ket nakaala met laeng ti pannakaisangsangayan a pannakaipangruna kadagiti Ayyubid ken Mamluk a paset ti panawen. Idi las-ud ti Otomano a panagturay, ti siudad ket napno a nadaddadael bayat a nagtartaripatu ti kultural a kadayaw. Tatta nga aldaw, daytoy ket tugaw ti sentro a gobierno ken dagiti amin a ministro ti gobierno. Ti Damascus ket napili idi a kas ti 2008 nga Arabo a Kapitolio ti Kultura. Naibangon ti Damasco iti estratehiko a lugar iti tanap a 680 m (2,230 pie) iti ngatuen ti patar ti baybay ken agarup 80 km (50 mi) iti uneg ti daga manipud iti Mediteraneo, a nasalinong babaen ti Kabambantayan ti Anti-Libano, a nasuplayan iti danum babaen ti Karayan Barada, ken iti maysa a nagsangaan ti dalan iti nagbaetan dagiti ruta ti panagtagilako: ti amianan–abagatan a ruta a mangisilpo iti Egipto iti Asia Menor, ken ti daya–laud a bumallasiw iti desierto a ruta a mangisilpo iti Libano iti ginget ti karayan Eufrates. Ti Banbantay Anti-Lebanon ket mangmarka ti beddeng ti Siria ken Libano. Ti kabambantayan ket addaan kadagiti pantok iti nasurok a 10,000 pie (3,000 m) ken lapdanna ti panagtudo manipud iti baybay Mediteraneo, isu a ti rehion ti Damasco ket no dadduma maipasidong kadagiti tikag. Nupay kasta, idi un-unana a panawen daytoy ket napalag-an babaen ti Karayan Barada, a nagtaud manipud kadagiti karayan ti bantay a nataraonan babaen ti narunaw a niebe. Ti Damasco ket napalikmutan iti Ghouta, napadanuman a talon a sadiay adu a nateng, cereal, ken prutas ti nataltalon sipud pay idi un-unana. Ipamatmat dagiti mapa ti Roma a Siria a ti karayan Barada ket nagbukbok iti danaw a sumagmamano ti kadakkelna iti daya ti Damasco. Itatta daytoy ket maawagan iti Bahira Atayba, ti agduadua a danaw gapu ta kadagiti tawen ti nakaro a tikag, awan pay ketdi daytoy.[25] Ti moderno a siudad ket addaan iti kalawa iti 105 km2 (41 sq mi), manipud iti daytoy ti 77 km2 (30 sq mi) ket urbano, bayat a ni Jabal Qasioun ket mangsakup kadagiti nabati.[26] Maysa kadagiti manmano a panawen a nangato ti karayan Barada, a makita ditoy iti abay ti Four Seasons hotel iti sentro ti Damasco Ti daan a siudad ti Damasco, a nalikmut kadagiti pader ti siudad, ket adda iti abagatan a bangir ti karayan Barada a dandani namaga (3 cm (1 pulgada) iti kannigid). Iti abagatan a daya, amianan, ken amianan a daya daytoy ket napalikmutan kadagiti lugar iti asideg ti siudad a ti pakasaritaanna ket agsaknap aginggana idi Edad Media: Midan iti abagatan a laud, Sarouja ken Imara iti amianan ken amianan a laud. Dagitoy a sangakaarrubaan ket orihinal a timmaud kadagiti kalsada nga agturong iti ruar ti siudad, iti asideg dagiti tanem dagiti narelihiosuan a pigura. Idi maika-19 a siglo dagiti asideg a purok ket narang-ay kadagiti bakras ti Jabal Qasioun, a mangbuybuya ti siudad, a dati a lugar ti kaarrubaan ti al-Salihiyah a naisentro iti napateg a santuario ti mediebal nga Andalusiano a Sheikh ken pilosopo a ni Ibn Arabi. Dagitoy a baro a kaarrubaan ket immuna a nagtaeng babaen dagiti Kurdo a soldado ken dagiti Muslim a nagkamang manipud kadagiti rehion ti Europa ti Imperio ti Otomano a natnag iti sidong ti Kristiano a turay. Gapuna pagaammoda kas al-Akrad (dagiti Kurdo) ken al-Muhajirin (dagiti migrante). Dagitoy ket adda iti 2–3 km (1–2 mi) iti amianan ti daan a siudad. Manipud idi naladaw a maika-19 a siglo, ti moderno nga administratibo ken komersial a sentro ket nangrugi a nagtubo aginggana iti laud ti daan a siudad, iti aglawlaw ti Barada, a naisentro iti lugar a naamammuan a kas ti al-Marjeh wenno "ti karuotan". Di nagbayag nagbalin ti Al-Marjeh a nagan ti damo a makintengnga a plasa ti moderno a Damasco, nga addaan iti city hall iti dayta. Nagtakder dagiti korte ti hustisia, opisina ti koreo, ken estasion ti tren iti nangatngato a daga iti abagatan bassit. Di nagbayag nangrugin a naibangon ti maysa a pagtaengan a nai-Europeo iti kalsada nga agturong iti nagbaetan ti al-Marjeh ken al-Salihiyah. Ti sentro ti komersio ken administratibo ti baro a siudad ket in-inut a nagbalbaliw nga agpaamianan bassit nga agturong iti daytoy a lugar. Dagiti munisipalidad ti Damasco Idi maika-20 a siglo, dagiti baro a suburbio ket rimmang-ayda iti amianan ti Barada, ken aginggana iti sumagmamano a tukad iti abagatan, a nangraut iti oasis ti Ghouta.[kasapulan ti sitasion] Idi 1956–1957, ti baro a kaarrubaan ti Yarmouk ket nagbalin a maikadua a pagtaengan kadagiti rinibu a nagkamang a Palestina. [27] . Dagiti managplano ti siudad ket kaykayatda a pagtalinaeden ti Ghouta aginggana a mabalin, ken idi naladaw a maika-20 a siglo dagiti sumagmamano kadagiti kangrunaan a lugar ti panagrang-ay ket adda idi iti amianan, iti akindaya a kaarrubaan ti Mezzeh ken ti kaudian iti igid ti ginget ti Barada idiay Dummar iti amianan a laud ken agtultuloy dagiti bakras dagiti bantay idiay Barzeh iti amianan a daya. Dagiti napangpanglaw a lugar, a masansan a naibangon nga awan ti opisial a pananganamong, ket kaaduanna a rimmang-ay iti abagatan ti kangrunaan a siudad. Ti Damasco ket dati a napalikmutan babaen ti maysa nga oasis, ti rehion ti Ghouta (Arabiko: الغوطة, romanisado: al-ġūṭä), a nasibugan babaen ti karayan Barada. Ti ubbog ti Fijeh, iti laud iti igid ti ginget ti Barada, ket dati a mangipaay iti siudad iti mainum a danum ken dagiti nadumaduma a gubuayan iti laud ket gripo dagiti kontraktor ti danum. Bimmaba ti ayus ti Barada iti napartak a panagsaknap ti balay ken industria iti siudad ket dandani namaga. Narugit dagiti nababbaba nga aquifer gapu iti ayus ti siudad manipud kadagiti nadagsen a maus-usar a kalsada, industria ken ibleng.